MISJA INSTYTUTU KULTUROZNAWSTWA I ZAŁOŻENIA PROGRAMU

Instytut Kulturoznawstwa UAM jest jednym z najstarszych i najlepiej rozpoznawalnych ośrodków akademickiego kulturoznawstwa w Polsce. Jego tradycję wyznacza dorobek metodologicznej szkoły poznańskiej, ale przede wszystkim, wyrastająca z unikatowych w skali światowej, naukowych osiągnięć tej szkoły, oryginalna teoria kultury Jerzego Kmity, jednego z założycieli i długoletniego dyrektora Instytutu.

Od rozpoczęcia działalności w 1976 roku program dydaktyczny silnie skorelowany był z profilem badawczym Instytutu. „Poznańskie kulturoznawstwo” to były wówczas elitarne studia, skoncentrowane na zagadnieniach teorii kultury oraz metodologii badań nad kulturą. Z czasem pole zainteresowań badawczych i zakres oferowanej studentom wiedzy poszerzał się o badania kolejnych dziedzin kultury (zwłaszcza kultury artystycznej: sztuki plastyczne, teatr, literatura, film), uczestnictwa w kulturze, historii nauk o kulturze, historii kultury.

Ważnym momentem w rozwoju badań i studiów kulturoznawczych były lata 80. i 90., kiedy perspektywa społeczno-regulacyjnej teorii kultury Jerzego Kmity zaczęła być uzupełniania lub konfrontowana przez jego uczniów z nowymi podejściami, wynikającymi z atmosfery zmiany i fermentu, jakie w światowej humanistyce późnych lat 70. przyniosły np.: postmodernizm, poststrukturalizm, dekonstrukcja.    

Obecnie badania kulturoznawcze w naszym Instytucie prowadzone są z uwzględnieniem najnowszych nurtów i tendencji w światowej humanistyce. Polska tradycja kulturoznawcza uzupełniania jest o nowe podejścia: teorię komunikacji międzykulturowej, anglo-amerykańskie studia kulturowe, visualstudies, media studies, performance studies, studia genderowe i postkolonialne. Rozwijane są podejścia związane z tzw. analizą kulturową oraz badaniami jakościowymi. Pojawiają się także nowe obszary przedmiotowe. Badania kulturoznawcze prowadzone są obecnie w ramach ośmiu Zakładów: Historii i Metodologii Nauk o Kulturze, Badań nad kulturą Artystyczną, Badań nad Kulturą Filmową i Audiowizualną, Badań nad Uczestnictwem w Kulturze, Kultury Gospodarczej, Semiotyki Kultury, Kultury Miasta oraz Performatyki. 

Program studiów skonstruowany jest tak, aby przekazać studentom podstawową (studia I stopnia) i zaawansowaną (studia II stopnia) wiedzę i umiejętności z zakresu kulturoznawstwa, obejmującą:

• główne tradycje, szkoły i kierunki w humanistyce i naukach społecznych, skoncentrowane na zagadnieniach historii i teorii kultury oraz metodologii badań nad kulturą
• historyczne i współczesne podejścia teoretyczne oraz metody badań kultury artystycznej (sztuki plastyczne i współczesne sztuki wizualne, literatura, film, fotografia i media cyfrowe, teatr i performans)
• komunikację międzykulturową
• komunikację medialną
• kulturę gospodarczą
• kultury miejskie

Program przewiduje także zagadnienia praktyczne związane z:

• organizacją i zarządzaniem w kulturze
• marketingiem kulturalnym
• animacją społeczno-kulturalną
• edukacją kulturalną
• publicystyką kulturalną i krytyką artystyczną

Wykłady prowadzone przez znanych polskich specjalistów w dziedzinie kulturoznawstwa uzupełnione są także o zajęcia praktyczne (konwersatoria, warsztaty, seminaria, praktyki zawodowe).

Studia kulturoznawcze przygotowują do pracy w zawodach bezpośrednio związanych z działalnością kulturalną:

• kurator (sztuki wizualne, performatywne i projekty interdyscyplinarne)
• animator społeczno-kulturalny
• edukator kulturalny
• przedsiębiorca kulturalny
• publicysta kulturalny i krytyk sztuki
• pracownik administracji publicznej (w zakresie polityki kulturalnej i organizacji działalności kulturalnej)
• a także w zawodach związanych z mediami, reklamą oraz szeroko pojętym sektorem przemysłów kreatywnych

Program studiów zapewnia:

• kompetencje międzykulturowe i znajomość kultury europejskiej oraz krajów pozaeuropejskich, niezbędne do funkcjonowania na współczesnym, międzynarodowym rynku pracy
• specjalność w języku angielskim, adresowaną do studentów z zagranicy (program ten także obejmuje wiedzę z zakresu komunikacji międzykulturowej)

Program studiów umożliwia także osiągnięcie kompetencji społecznych, niezbędnych do współpracy, również międzynarodowej, z organizatorami i twórcami kultury. Oferuje umiejętności przydatne w organizacji pracy i animacji różnych grup, realizacji zespołowych projektów kulturalnych, a także proponowania własnych, innowacyjnych pomysłów.

NOWE WARUNKI I EFEKTY KSZTAŁCENIA

Zgodnie z realizowaną właśnie w polskim szkolnictwie wyższym reformą, program studiów w Instytucie Kulturoznawstwa UAM dostosowany został do wymogów tzw. Krajowych Ram Kwalifikacji (zintegrowanych z Europejskimi Ramami Kwalifikacji), co oznacza, że jest budowany obecnie w oparciu o zakładane EFEKTY KSZTAŁCENIA. KRK i ERK przewidują, że program studiów budowany jest przez autonomiczną programowo jednostkę (bez konieczności realizacji narzuconych ustawowo minimów programowych), przy zachowaniu zasady porównywalności osiąganych przez studenta efektów kształcenia między różnymi kierunkami studiów i uczelniami w Polsce, i w Europie. Ma to umożliwić zarówno mobilność edukacyjną, jak i mobilność na rynku pracy. 

W czerwcu 2012 roku w Instytucie Kulturoznawstwa zostały zdefiniowane efekty kształcenia, które obecnie podlegają praktycznej weryfikacji. Krajowe Ramy Kwalifikacji zakładają, że program studiów budowany jest z uwzględnieniem wiedzy i umiejętności, jakie osiąga absolwent. To do nich dostosowane powinny być treści przedmiotowe. Opis kierunkowych efektów kształcenia znajduje się w oddzielnym załączniku.  

PLANOWANE ZMIANY

W Instytucie Kulturoznawstwa UAM opracowywana jest obecnie wewnętrzna strategia rozwoju, która pozwoli na dalsze udoskonalanie programu studiów, ale także na silniejsze zintegrowanie oferty edukacyjnej z dorobkiem naukowo-badawczym i doświadczeniami praktycznymi pracowników Instytutu. Strategia obejmować ma realizację projektów dydaktyczno-badawczych. Przewiduje konieczne w dzisiejszych warunkach pozyskiwanie funduszy na wzbogacenie infrastruktury oraz oferty i zaplecza dydaktycznego. Ma to związek także z ograniczeniem wydatków na humanistykę i nauki społeczne w polskim systemie nauki

Strategia ma zapewnić rozwój (zwłaszcza młodej) kadry naukowo-dydaktycznej Instytutu w związku z wyraźnym i systematycznym ograniczaniem środków finansowych na badania naukowe i rozwój zawodowy nauczycieli akademickich w Polsce

Strategia ma odpowiadać na zmieniające się warunki na rynku pracy oraz na ryzyko obniżającej się rekrutacji w związku z niżem demograficznym

Strategia ma proponować formy edukacji dostosowane do modelu uczenia się przez całe życie (LLL) w postaci oferty studiów podyplomowych, pozwalającej na uzupełnianie wykształcenia osobom aktywnym zawodowo

Pierwszym etapem pracy jest modyfikacja programu studiów II stopnia. Zgodnie z sugestiami naszych studentów, rezygnujemy ze specjalności (wymagających odrębnej rekrutacji) na rzecz bardziej elastycznego systemu studiów opartych o tzw. moduły kształcenia (tematycznie powiązane bloki przedmiotów). Obecnie opracowywane moduły kształcenia to:

• Kultura i media
• Kultura i sfera publiczna
• Teoria i historia kultury