Zakład Semiotyki Kultury

Instytut Kulturoznawstwa UAM w Poznaniu > Pracownicy > Zakłady i pracownie > Zakład Semiotyki Kultury

Dane kontaktowe

Instytut Kulturoznawstwa UAM

ul. Szamarzewskiego 89A

60-568 POZNAŃ

pokój 6, 7, 13 (parter)

telefon: 618292127

Działalność naukowa, dydaktyczna i pozainstytutowa

Program badawczy Zakładu Semiotyki Kultury oparty jest na wiedzy o bogatym rodowodzie językoznawczym i filozoficznym. Semiotyka (od greckiego semeiotikòs, czyli ‘dotyczący znaku’) albo semiologia, zwana także ogólną teorią znaków, umożliwiała od początku swego ukonstytuowania się wszechstronny opis kultury. Ramą teoretyczną umożliwiającą prowadzenie tak sprofilowanych badań jest przeświadczenie, że semiotyka to dyscyplina humanistyczna, która dzieli pewne założenia i narzędzia badawcze z lingwistyką, psychologią, antropologią i filozofią, a ponadto, że jej interdyscyplinarny status umożliwia szeroki i ponadkulturowy opis oraz wartościowanie strategii komunikacji kulturowej, wykraczające poza możliwości autonomicznie potraktowanych dziedzin humanistyki.

Założeniem integrującym różnorodne tematy podejmowane przez pracowników Zakładu jest między innymi komparatystyczny charakter semiotyki kultury. Historyczna trwałość założeń o znakowości kultury oraz o strukturalnym charakterze rzeczywistości kulturowejświadczy o mocnym statusie metodologiczno-teoretycznym semiotyki kultury i gwarantuje zarówno swego rodzaju odrębność w stosunku do pozostałych orientacji badawczych, jak i jej uniwersalizujący charakter. Pozwala też określić fundamenty metodologiczno-teoretyczne, które ułatwiają orientację w różnorodnej problematyce kulturoznawczej. Fundamenty te wskazują wyraźnie na możliwość prowadzenia badań o charakterze interkulturowym, w szczególności w odniesieniu do zagadnień mitów i symboli, i to zarówno kultur dalekich i bliskich, jak i kultury codzienności.

Różnorodność metod semiotycznych, ich interdyscyplinarność pozwala również na ukazanie w ramach prowadzonych badań zagadnienia „przekładów” z jednej dziedziny kultury na drugą, na przykład w odniesieniu do obustronnego przekładu w obrębie literatury i filmu, teatru i literatury, literatury i malarstwa, itp.

Koneksje semiotyki kultury z antropologią, na które zwraca się ostatnio szczególną uwagę w podejmowanych tematach badawczych Zakładu, pozwalają na odwołania filozoficzne par excellence, a mianowicie do kategorii prawdy, i to nie tylko jako podstawowej dla tej refleksji, ale również jako kategorii artystycznej i egzystencjalnej. W ten sposób szuka się potwierdzenia dla uniwersalizmu i interkulturowego charakteru semiotyki jako dziedziny badań.

W ramach osiągnięć pracowników Zakładu trzeba wymienić zarówno autorskie monografie (por. opisy w poszczególnych profilach), jak i wspólnie podejmowane inicjatywy, w tym między innymi:

realizacja grantu „Wizualność taktyczna: recepcja refleksji Michela de Certeau nad codziennością we współczesnej kulturze”, 2013-2014 (kierownik: dr Katarzyna Thiel-Jańczuk) oraz wieńczące go dwie książki zbiorowe (Taktyki wizualne. Michel de Certeau i obrazy, red. K. Thiel-Jańczuk, 2016; Taktyki wizualne. Codzienność w sytuacji choroby i niepełnosprawności, red. M. Kościańczuk, 2016);
cykl konferencji i podsumowujących je książek pod red. A. Grzegorczyk, A. Kaczmarek i K. Machtyl(Imperium Rolanda Barthes’a, 2016; Kurs na Ferdinanda de Saussure’a, 2017; Semiotyczne wymiary codzienności, 2018; Claude Lévi-Strauss: struktura i nieoswojone, 2019);
„Uniwersum Łotmana” – przygotowania do obchodów 100-lecia urodzin Jurija Łotmana, jednego z najwybitniejszych humanistów i semiotyków kultury XX wieku(dotychczas odbyły się dwa międzynarodowe seminaria, z udziałem: 1) prof. Michaiła Łotmana, dr Tatiany Kuzovkiny, prof. Bogusława Żyłki (20.11.2018); 2) prof. Petera Toropa i prof. Marka Pacukiewicza (22.05.2019).